تاریخچه :

تا اواخر سال 1981 هواپیمای سوخت رسان و متعارف نیروی هوایی آمریکا را نوع تغییر یافته جت مشهور ( بوئینگ – 707 ) موسوم به KC-135 تشکیل می داد اما گذشت زمان نقلط ضعف آن را به خوبی مشخص کرد نقطه ضعف هایی مانند داشتن موتورهای توربوجت قدیمی و پرمصرف – فرسودگی اوات در اثر استفاده مستمر – طولانی بودن باند پروازی مورد نیاز برای نشست و پرواز – قدیمی بودن سیستم های سوخت رسانی – کهنه شدن اسکلت بندی و سایر قسمت های بدنه که احتیاج به مراقبت و بازبینی های مکرر قبل و بعد از پرواز را موجب می شود . علاوه بر همه این موارد با توجه به مداخله آمریکا در گوشه و کنار جهان این هواپیما سالیان طولانی ست که کارایی خود را برای نیروی هوایی این کشور از دست داده است .
روی همین اصل و به موازات طرحهایی که برای نوسازی و بهبود بخشیدن به سیستم های مختلف KC-135 بمورد اجرا گذاشته می شد از اوائل سال 1970 برنامه هایی هم به منظور وارد عمل ساختن هواپیماهای سوخت رسان ( تانکر ) بزرگ تر و پیشرفته تری پی گیری می گردید . هواپیماهایی که می بایست جانشین تانکر KC-135 گردد . پس از مطالعات اولیه تقاضای نیروی هوایی آمریکا مبنی بر خرید هواپیمای سوخت رسان جدید به اطلاع کمپانی های سازنده رسانده شد . در این میان دو مجتمع هوافضای عمده یکی بوئینگ با هواپیمای جامبوجت 747 و دیگری مک دانل داگلاس با هواپیمای پهن پیکر DC-10 که هر یک به منظور فروش هواپیمای تولیدی خود و تبدیل آن به تانکر سوخت رسان تبلیغات گسترده ای را آغاز کرده بودند درگیر رقابت بسیار فشرده ای شدند .
برری ها و ارزیابی های نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا برای انتخاب هواپیمای سوخترسان جدید تا سال 1977 به طول انجامید سرانجام در 19 دسامبر همین سال هواپیماهای DC-10 ساخت کمپانی مک دانل داگلاس از جانب این نیرو برگزیده شد .
هواپیمای جدید که اکستندر نامگذاری شد در حقیقت 88 درصد آن را همان هواپیمای مسافربری مشهور DC-10 تشکیل می دهد که از سال 1971 وارد خدمت شده بود .
اولین نمونه تغییر یافته DC-10 در اول آوریل 1980 با علامت فنی KC-10 خط تولید را ترک کرد . این هواپیما در 12 ژوئیه همان سال نخستین پرواز خود را انجام داد و در 17 مارس 1981 به نیروی هوایی آمریکا تحویل داده شد .

* تغییرات انجام شده در اکستندر در مقایسه با مدل مسافربری *

گفتیم که هواپیمای تانکر – ترابری KC-10 در اصل نمونه تغییر یافته ای از مدل مسافربری DC-10 است برای آنکه یک هواچیمای مسافربری را به یک هواپیمای سوخت رسان – ترابری تبدیل کرد می بایست اقدامات متعددی انجام گیرد که مهمترین آنها عبارتند از :
1- برداشتن پنجره ها در عرشه فوقانی هواپیما و دریچه هایی که در انبار در قسمت تحتانی وجود دارد
2- تعبیه فضای کافی برای خدمه و پرسنل و خدمات لجستیکی
3- تعبیه سیستم های لازم برای سوخترسانی حین پرواز
4- تعبیه چراغ های راهنما برای آگاهی دادن و تنظیم محل هواپیماهایی که قصد استفاده از سوخت هواپیمای تانکر را دارند .
5- تعبیه فضای لازم در انتهای هواپیما برای سیستم ها – لوازم – خدمه سوخت رسان
6- تعبیه مخزن های اضافی در بدنه اصلی و بالها برای حمل سوخت بیشتر
7- تعبیه لوله تلسکوپی شکل برای تحویل سوخت در انتهای هواپیما

* خصوصیات و مقدورات عملیاتی *

همانگونه که اشاره شد اکستندر KC-10 یک هواپیمای دومنظوره است یعنی هم در نقش هواپیمای سوخت رسان عمل می کند و هم قادر به حمل مقدار قابل توجهی بار است .
هر هواپیمای اکستندر دارای هفت مخزن سوخت یکپارچه و بدون لحیم کاری است چهار عدد از این مخازن در بخش عقب بال ها جاسازی شده اند و سه تا نیز در بخش جلویی – در قسمت مرکزی بدنه اصلی و در عرشه تحتانی قرار گرفته اند . یک سیستم تهویه دمای این نواحی را در حد مطلوب نگهداری می کند /
در صورتیکه هواپیما با مخازن مملو از سوخت مجبور به فرود اضطراری شود مخزن های سوخت به وسیله ستون های مخصوص فولادی و نیز مکانیزم های ضربه گیر که در نقاط مناسب قرار گرفته اند محافظت می شوند در قسمت زیرین بدنه اصلی هواپیما صفحات و دریچه هایی تعبیه شده که دسترسی آسان به مخازن سوخت را برای بازدید های گوناگون میسر می سازد.
به طور کلی گنجایش تمام مخزن های سوخت هواپیمای اکستندر بالغ بر 161511 کیلوگرم است از این مقدار 108213 کیلوگرم در مخازن بال ها و 53298 کیلوگرم در مخزن های داخل بدنه نگهداری می شود .
بخش حمل کالای KC-10 در عرشه فوقانی هواپیما قرار دارد . این قسمت با ابعاد 7/5 متر پهنا و 5/2 متر ارتفاع در حجمی برابر 346 متر مکعب می تواند تا 77112 کیلوگرم بار را در خود جای دهد .

*وضعیت خدمه و سایر سرنشینان *

اکستندر هم مانند سایر هواپیماهای مشابه دارای دو نوع خدمه است . عملیاتی و پروازی . تعداد معمولی خدمه پروازی این هواپیما 5 نفر است ضمنا همیشه 6 نفر هم به عنوان ذخیره در هواپیما حضوردارند . ورود و خروج افراد از هواپیما در شرایط عادی از دو درب راست و چپ صورت می گیرد یک درب دیگر نیز در انتهای هواپیما قرار دارد که ویژه خدوه عملیات سوخت رسانی است از درب اخیر سایر سرنشینان هم در شرایط اضطراری می توانند استفاده کنند . تعداد پرسنل عملیات سوخت رسانی به سه نفر می رسد که عبارتند از :
اپراتور – ناظر و معلم ( در صورتیکه ماموریت آزمایشی باشد )

* بخش سوخت رسانی *

این بخش که اصطلاحاً ایستگاه سوخت رسانی نامیده می شود در عقب بدنه اصلی جای دارد در این قسمت سه نفر پرسنل مربوطه در کنار صفحه کنترل و نمایش وضعیت ماموریت خود را انجام می دهند .
از خصوصیات مهم این بخش این است که اولا در آنجا از میزان سروصدای ناشی از موتورهای هواپیما به حداقل کاهش پیدا می کند ثانیا سیستم تهویه کاملا جداگانه ای تنظیم حرارت آن را به عهده دارد .
ایستگاه سوخت رسانی که محیط آن دارای فشار هوای کاملاً مناسب است دارای یک پنجره بزرگ می باشد که امکان مشاهده بخش پائین و زیر هواپیما را از عقب و از چند جهت به طور کامل ممکن می سازد همچنین توسط یک پریسکوپ شبیه دستگاهی که دید سطحی زیر دریایی هارا تامین می کند کنترل فضای اطراف محل سوخت رسانی از 360 درجه کاملا امکان پذیر می گردد .
عمل سوخت رسانی با استفاده از لوله ای صورت می گیرد که توسط یک کامپیوتر تمام رقومی لحظه به لحظه آن کنترل می شود.
هواپیمای KC-10 دارای سیستم سوخت رسانی Flying Boom و قیفی شکل است .

KC-10 در حال سوخت رسانی به B-2

* برتری های سیستم سوخت رسانی اکستندر *

  
سیستم سوخت رسانی هواپیمای تانکر KC-10 با تانکر KC-135 تفاوت می کند و بهبودهایی پیدا کرده است . این بهبودها بویژه در زمینه های زیر بخوبی پیدا است .
1- کنترل جانبی بیشتر لوله هنگام سوخت رسانی
2- افزایش طول – طول لوله سوخت رسانی زمانیکه تا حداکثر امتداد یافته باشد به 8/17 متر می رسد این رقم سه متر طولانی تر از لوله سوخت رسانی KC-135 است .
3- قابلیت تحویل سریع تر سوخت – این هواپیما 5680 لیتر سوخت را در دقیقه به هواپیمای سوخت گیرنده تحویل می دهد . این میزان در مقایسه با 3407 لیتر سوختی که KC-135 در هر دقیقه تحویل می دهد تفاوت چشمگیری دارد .

منبع :
مجله دانستنیها – سال پنجم – شماره 18 – شماره مسلسل 111

و اما

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: